Co robić w domu #2?

Współczesne pojęcie twórczości mówi, że twórcą może być każdy, a cechą twórczości jest bliżej nieokreślona nowość. Człowiek jest twórczy, gdy nie ogranicza się do powtarzania, naśladowania, gdy daje coś od siebie. Osoby myślące w sposób twórczy, mają dużo pomysłów, odkrywają więcej nowatorskich rozwiązań. Charakterystyczną cechą myślenia twórczego jest umiejętność zestawiania zagadnień różniących się od siebie - łatwość dostrzegania tego, co dla innych jest niezauważalne. Osoba wykazująca twórczą postawę stając w obliczu problemu, podchodzi do niego z różnych punktów widzenia i poszukuje wielu różnych sposobów jego rozwiązania. Wymyśla kilka możliwości rozwiązań, z których pewne są oryginalne czy unikalne....

Podstawowe zasady ważne przy organizowaniu ćwiczeń twórczego myślenia: 

• wszyscy mamy wyobraźnię i wszyscy możemy ją rozwinąć; 
• żeby mieć parę dobrych pomysłów, trzeba mieć dużo pomysłów; 
•  nie ma odpowiedzi prawidłowych; są tylko mniej lub bardziej użyteczne; 
• nigdy nie należy zadowalać się pierwszym pomysłem albo rozwiązaniem; 
•  to nie błąd jest porażką, ale brak pomysłu, co zrobić

Stymulując twórcze myślenie dzieci należy uczyć dzieci jak pokonywać bariery i własne ograniczenia poprzez:

•   zachęcanie do podejmowania ryzyka, 
• stwarzanie atmosfery swobodnego myślenia, 
• nagradzanie osiągnięć i elastyczności w szukaniu pomysłów i rozwiązań, 
• zachęcanie do przyjmowania różnych punktów widzenia, 
• wzmacnianie pozytywnego zaangażowania,
• stymulację do nieustannego przepływu pomysłów, - kształtowanie pozytywnego stosunku do nowych pomysłów

Edward de Bono jeden z badaczy myślenia twórczego uważa, że inteligencja to pewien potencjał, który często pozostaje niewykorzystany oraz, że nie trzeba dysponować wrodzoną inteligencją, by nauczyć się twórczo myśleć. Twierdzi też, że dzieci często mają ograniczony zasób słów i nie mogą przekazać swojego projektu w formie pisanej, dlatego stosując metodę rysunkową uwalnia się je od tego rodzaju ograniczeń. Rysunek można wykonać szybciej, niż opisać rzecz słowami. Rysując widzi się od razu, co już jest, a co jeszcze trzeba zrobić. Widzi się luki i łatwo się je uzupełnia. Rysunek odzwierciedla więc wszechstronne myślenie dziecka, dostarcza motywującego poczucia sukcesu, którego nie daje wypowiedź.

Ćwiczenia stymulowania myślenia twórczego Edwarda de Bono:

 1. Zabawa w parach; jedno dziecko mówi wyraz, drugie wymyśla krótką historię o tym wyrazie.

 2. Tworzenie opowiadania na podstawie tytułu. 

3. Rysowanie na temat: 

• Jak można zważyć słonia; 
• Zaprojektuj ulepszony samochód, autobus – wygodny przewożący dużo ludzi ; 
• Zaprojektuj stół wygodniejszy niż tradycyjny, specjalnie przystosowany do jedzenia ; 
• Zaprojektuj miasteczko zabaw dla dzieci z nowoczesnymi zabawkami; 
• Zaprojektuj maszynę do testowania samochodów;

Ćwiczenia pobudzające do twórczego myślenia możemy podzielić na kilka grup:

1. Ćwiczenia spostrzegawczości 

Dotknij 

Dorosły zachęca dzieci, żeby rozejrzały się po sali lub innym miejscu, w którym prowadzimy zajęcia. Następnie prosi, aby swobodnie się poruszając, znalazły i dotknęły jak najwięcej przedmiotów mających określoną przez nas cechę (kolor, kształt) lub należących do jakiejś kategorii (przybory do pisania, zabawki, przedmioty, na których są literki, itp.). 

Co się zmieniło? 

Ćwiczenia polegające na zapamiętywaniu szczegółów. Dzieci mają dostrzec i nazwać zmiany w rozmaitych układach przedmiotów. Można je przeprowadzać, używając niewielkiej (zależnie od wieku dzieci) liczby zwykłych przedmiotów (naczynia, kredki, zabawki). 

Co widzimy na obrazku? 

Dobieramy obrazek o odpowiedniej dla dzieci liczbie szczegółów i prosimy, żeby nazwały jak najwięcej przedmiotów, które widzą. Starsze szukają na obrazku przedmiotów na określoną głoskę. 

Czym się różnią te obrazki? 

Dzieci odszukują różnice pomiędzy dwoma obrazkami. 

Kto to jest, co to jest? 

Rozpoznawanie dotykiem osób, przedmiotów. 

2.Zabawy słowne 

Kangur ministra 

Zabawa ta to bardzo dobry wstęp do twórczego myślenia, rozwija płynność mowy. Konieczność podawania ciągle nowych rozwiązań ułatwia oryginalność skojarzeń słownych. Właściwie wszystkie rozwiązania (nie odbiegające za bardzo od ogólnego polecenia) są dobre. Dzieci siedzące w kole, kończą po kolei zdanie: "Kangur ministra jest...". Używają na przykład różnych przymiotników. Ważne, żeby przymiotników pojawiło się jak najwięcej, nie muszą koniecznie mieć dużo wspólnego z cechami kangura. Na przykład: Kangur ministra jest w kolorze... Kangur ministra lubi jeść... Kangur ministra lubi jeść słodkie... Nogi kangura ministra są... Kangur ministra lubi się bawić... Snucie fantastycznych historii. Metoda ta polega na kontynuowaniu przez kolejne dzieci opowiadania rozpoczętego przez dorosłego. Pozwalamy na roztaczanie jak najbardziej fantastycznych wizji, wymyślanie nierealnych sytuacji, zaskakujących rozwiązań. 

Chińska encyklopedia.

Opowiadamy dzieciom historię o chińskim cesarzu, który w swojej książce (encyklopedii) podzielił np. zwierzęta na: śmieszne bajeczne narysowane patykiem na zielonej glinie leśne cyrkowe te, które stłukły dzban. Proponujemy dzieciom wymyślanie podobnego, zabawnego podziału innych rzeczy, ludzi, zjawisk itp., przez co uzupełni się chińską encyklopedię. 

3.Analogie 

Analogie proste 

Szukanie podobieństw między dwoma zjawiskami, osobą a zjawiskiem itp. Prosimy dzieci, by uzupełniły wypowiedzi np. "mama jest jak….., bo jest……( mama jest jak słońce, bo jest ciepła, mama jest jak ciastko, bo jest słodka itp.)

 Analogie personalne 

Zachęcamy dzieci do wyobrażenia sobie, że stają się kimś lub czymś innym ( np. jestem kroplą wody, śnieżynką, św. Mikołajem ). Dzieci wczuwając się w nową rolę odtwarzają ją ruchem lub opowiadają o tym, jak się czują i co przeżywają . Można zastosować w tej zabawie dłuższe opowiadanie dorosłego np. "przygody małego piórka", a dziecko słuchając wyobraża sobie treść opowiadania z pozycji tytułowego piórka. 

Analogie symboliczne 

Prosimy dziecko, aby przedstawiło pojęcia abstrakcyjne, np. miłość, złość, dobro, przyjaźń w formie wizualnej, ruchowej lub słownej - barwa, ruch, dźwięk, przedmiot, symbol rysunkowy. Analogie fantastyczne. Zapominając o rządzących światem prawach i regułach fizycznych oraz logicznym myśleniu wymyślamy wraz z dziećmi zaskakujące odpowiedzi na pytania np. "co by było, gdyby wszyscy ludzie byli przeźroczyści?". Im więcej odpowiedzi i pomysłów - tym lepiej. 

 4.Zadania rysunkowe 

Kreatywne rysowanie. Metoda ta rozwija wyobraźnię dziecka. Polega ona na przekształceniu konturowego rysunku w coś zupełnie innego (np. krzesła w pojazd) lub w podobny przedmiot, ale nie istniejący w rzeczywistości (np. kontur samochodu w pojazd z przyszłości, z kosmosu, z krainy fantazji). Odmianą tej metody jest tworzenie obrazów przez dorysowywanie elementów do barwnych plam, linii, figur geometrycznych. 

Trójkąt 

Dorosły rozdaje dzieciom karty z narysowanymi trójkątami (im więcej, tym zadanie trudniejsze, dlatego zaczynamy od kilku) i prosi: Każdy z trójkątów zamień na inny rysunek. 

Wesołe koty 

Dorosły rozdaje dzieciom karty z narysowanymi konturami kilku kotów, prosząc, aby każdego kota pokolorować w inny sposób, używając tylko jednej kredki lub ołówka (różne wzory na każdym kocie ). 

Wszystkie kredki chcą rysować 

Dorosły prosi dzieci: Przed wami leżą pracowite kredki. Pozwólcie, żeby każda narysowała coś na waszej kartce. Każda chce narysować coś ładnego i co innego. Skończycie, kiedy wszystkie kredki popracują na waszym obrazku. Malowanie do muzyki na zadany lub dowolny temat. Przy dźwiękach muzyki (zróżnicowanych fragmentach utworów) dzieci malują: - dwiema kredkami w jednej ręce (każda w innym kolorze), - obiema rękami (w każdej kredka), - farbami - pędzlem, wacikiem, palcami, - kolorową kredą. 

Karolina Giżyńska

Opracowano na podstawie. K.Gałecka " Rozwijanie kreatywności dziecka"